رۆندک: September 2005

Friday, September 30, 2005

یاده‌وه‌ری له دایكبوون

ئێمه‌ی كورد له كوردستان به شێوه‌یه‌كی گشتی زۆر گرنگی به هه‌ندێ یاده‌وه‌ری ناده‌ین، یه‌كێیش له‌و یاده‌وه‌ریانه. یاده‌وه‌ری له دایك بوونه. له ئه‌وروپا مناڵ هه‌ر له سه‌ره‌تاییه‌وه فێر ده‌كه‌ن ئاهه‌نگ به یاده‌وه‌ری له دایك بوونی بگێڕێ، یا دیاری بۆ ڕۆژی له دایك بوونی باوكی یا دایكی ئاماده بكات. به‌ڵام له كوردستان ئه‌و شته گرنگی پێنادرێت، چونكه نه‌بووه به كولتوور.
كولتوور پێكهاته‌یه‌كه زۆری له‌سه‌ر نوسراوه، ئێستاش هه‌ندێك له ڕۆشنبیرانی ئه‌وروپی باس له وه‌همی كولتوور ده‌كه‌ن، به زیاده‌ی ده‌زانن. هه‌ڵبه‌ت به ڕای من به‌شێكی گرنگی پێكهاته‌ی كولتوور دینه، چونكه دینداریه‌تی خه‌ڵكی كوردیش تایبه‌تیه‌كی دیاری خۆی هه‌یه و په‌یوه‌سته به كه‌سایه‌تی ئه‌و مه‌لایه‌ی كه وێنایه‌كی تایبه‌تی هه‌یه له ناو كۆمه‌ڵگای كوردی و بۆ خۆی به‌و وێناو شێوه‌یه‌ی كه هه‌یه‌تی بووه به ئه‌نتیك، چونكه هیچ په‌ره‌سه‌ندنێكی به خۆوه نه‌دیووه و ساڵه‌هایه هه‌ر وه‌كو خۆی ماوه‌ته‌وه.
ئه‌وه‌ی لێره مه‌به‌ستمه، له‌و ڕۆژانه به‌ر گوێم كه‌وت له پیاوێكی به‌ته‌مه‌ندا چوو كه گوایا زه‌رده‌شت گرنگی زۆری به‌و یاده‌وه‌ریه داوه و له جیاتی مۆمداگیرساندن، هه‌ڵده‌ستان به ڕواندنی شه‌تڵێك یا نه‌مامێك و ئاهه‌نگ گێڕان به‌و یاده‌وه‌ریه.
پرسیارم له خۆم كرد و گووتم: گه‌لۆ خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و كولتووره له ناو خه‌ڵكی كورد بمابایه ئه‌وا له جیاتی هه‌ڵته‌كاندن و له ڕه‌گ و ڕیشه ده‌رهێنانی دره‌خته‌كان، خه‌ڵك ڕووه‌كی ده‌ڕواند و جۆرێك له پیرۆزی پێ ده‌به‌خشرا.
خۆ ئه‌گه‌ر به شێوه‌ی ماتماتیكیش لێكی بده‌ینه‌وه، سه‌رمان سوڕ ده‌مێنێ، چونكه هه‌ر یه‌كێك هه‌موو ساڵێك له یاده‌وه‌ری له دایكبوونیدا نه‌مامێكی بچاندبا، ئه‌وا ئێستا كوردستان ده‌بوو به‌یه‌ك غابات و هه‌موو ئاگروو بیوری دونیا نه‌یانده‌توانی قڕانی بۆ بێنن، چونكه ساڵانه‌ش به ملیۆنه‌ها نه‌مام ده‌ڕوانرا و به ملیۆنه‌هاش ده‌كه‌وته ساڵی دووه‌م و سێیه‌م و هه‌تادوایی.

مێژوو ئاڵۆزه‌ و داخۆ چه‌نده‌ها شتی جوان له ده‌ست مرۆڤایه‌تی چووه.

ئه‌گه‌ر به‌راوردێك له نێوان ڕواندنی نه‌مامێك و داگیرساندنی مۆمێك بكه‌ین، هه‌ڵبه‌ت هه‌ردووكیان جوانن، به‌ڵام له ڕووی فه‌ڕوو پیرۆزیه‌وه به‌رامبه‌ری یه‌كتر ناكرێن. هه‌ردووكیان ده‌كرێ ببن به هێما بۆ شتێك. ئه‌میان بۆ ڕووناكی و ئه‌می تریان بۆ ژیان و به‌رده‌وام بوون. به‌ڵام مۆم دوكه‌ڵ ده‌كات و ژینگه پیس ده‌كات، لێ دره‌خت ژینگه ده‌ڕازێنێته‌وه و غازه پیسه‌كانیش هه‌ڵده‌مژێ و له ناوی ده‌بات.

پیرۆزباییه‌كی به دره‌نگه‌وه

كاك هه‌ڵۆ سه‌لام كه دانیشتووی ئه‌ڵمانیایه، ماوه‌ی ساڵێكه نامه‌ی ماسته‌ری ته‌واو كردووه. ئه‌و كات پیرۆزباییم لێكرد و ئه‌و پیرۆزباییه‌شم نوسیبوو بۆ ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر بڵاگه‌كه‌مدا بڵاوی بكه‌مه‌وه، به‌ڵام تا ئه‌مڕۆ به ئه‌رشیفه‌كه‌مدا چوومه‌وه ئه‌و چه‌ند دێڕانه‌ی خواره‌وه‌م خوێندنه‌وه و دوایی ته‌ماشام كرد له بڵاگه‌كه بڵاو نه‌كراوه‌‌ته‌وه:

پیرۆزبایی:
(به‌ڕێز كاك هه‌ڵۆ سه‌لام، له ناخی دڵمه‌وه پیرۆزبایی وه‌رگرتنی نامه‌ی ماسته‌ره‌كه‌ت لێده‌كه‌م و ئومێد ده‌خوازم ببیت به پێشه‌نگ بۆ خاوه‌ن تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی وڵاته‌كه‌مان و گه‌له‌كه‌مان.
ئومێدیش ده‌كه‌م كۆڵ نه‌ده‌یت و ملی ڕێگای وه‌ده‌ست هێنانی دوكتۆرا بگریت، ئینجا به ئاسووده‌یی خێزان به‌یه‌كه‌وه بنێی. هه‌ر بژیت و دووباره پیرۆز).

ئه‌مه‌ی سه‌ره‌وه پیرۆزباییه‌كه‌م بوو بۆ كاك هه‌ڵۆ سه‌لام. داوای بوردنیشی لێده‌كه‌م كه له بیرم چووبوو لێره‌ی دایبنێم. به باشیشم زانی هه‌ر بڵاوی بكه‌مه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی بكه‌وێته ناو ئه‌رشیفی بڵاگه‌كه‌م.

Monday, September 19, 2005

به ئاسووده‌یی بخه‌وه مه‌رزیه‌خانم

كۆچی كردوو له به‌رچاوان ون بوو، به‌ڵام ده‌نگه به‌سۆزه‌كه‌ی له هه‌موو سات و كاتێكدا له هه‌موو كون و كه‌له‌به‌ره‌كانی كوردستان و هه‌نده‌ران ده‌زرنگێته‌وه. ئاخر دڵسۆزی مه‌رزیه بۆ گه‌له‌كه‌ی ئه‌وی جوان كردبوو. كه ده‌یخوێند هه‌ستم ده‌كرد بۆ خۆشی گه‌له‌كه‌ی ده‌خوێنێ. هه‌ستم ده‌كرد ده‌سوتێ بۆ یه‌ك چركه‌ساتی میلله‌ته‌كه‌ی.
ئاخر ڕۆڵه‌كانی كورد پێویستیان به‌و كه‌ڵه مرۆڤانه‌یه كه هیچ وشه‌یه‌ك و هیچ وزه‌یه‌كیش بۆ غه‌یری گه‌له‌كه‌یان به فیڕۆ ناده‌ن. ئه‌و و هاوسه‌ره‌كه‌ی هه‌ر له یه‌كه‌م ڕۆژی خوێندنیان و چالاكی مۆزیكیان به كاڵاو باڵای میلله‌ته‌كه‌یاندا هه‌ڵده‌گوت و هه‌ڵده‌ڵێن، لاواندنه‌وه‌ی ئه‌وان بۆ گه‌له‌كه‌یان له لاواندنه‌وه‌ی دایكێك بۆ ڕۆڵه‌كه‌ی به سۆزتر بوو. "كوردینه ساتتان ساته" ئه‌و هاواره به سۆزه‌یه كه‌م وایه سترانبێژێك ئاوا به سۆزه‌وه بتاوێته‌وه. ئه‌و كۆچی له‌ گه‌له‌كه‌ی كرد، به‌ڵام ده‌نگه‌كه‌ی میوانی هه‌موو ماڵێك ده‌بێ و به نه‌مری له دڵی هه‌موان ده‌مێنێته‌وه.
به ئاسووده‌یی بخه‌وه مه‌رزیه‌‌خانم هه‌موو دۆستانت له كوردستان و هه‌نده‌ران دڵیان پڕه بۆ ئه‌و كۆچه پڕ له ناوه‌ختیه‌ت. به ئاسووده‌یی بخه‌وه و خوات له‌گه‌ڵ.